Czym jest zakrzepica?
Zakrzepica to jedna z najczęstszych chorób układu krwionośnego, dotykająca ludzi na całym świecie. Według statystyk w Polsce aż u 40 000 osób rocznie zator tętnicy płucnej ma tragiczne zakończenie. Ilość zachorowań rocznie w naszym kraju sięga nawet 60 tysięcy.
Zakrzepica to schorzenie żył polegające na tworzeniu się w nich zatorów i zakrzepów, inaczej zwana zakrzepowym zapalaniem żył głębokich. Najczęściej lokuje się w żyłach podudzia lub miednicy, rzadko po prawej stronie mięśnia sercowego. Utworzenie się zakrzepu samo w sobie nie jest centralnym punktem choroby. Dopiero jego oderwanie się od żyły, którą będzie się on przemieszczał i razem z krwiobiegiem dotrze do tętnicy płucnej, może przyczynić się do zgonu pacjenta. Śmierć następuje po paru sekundach. Istnieje mały odsetek osób, u których samoistnie produkowane są substancje rozpuszczające skrzepy krwi, co w efekcie nie wywołuje negatywnych skutków. U znacznej większości skrzeplina narasta i zapycha żyły. Warto wspomnieć, że skrzepy żylne mogą mieć od kilku do kilkudziesięciu centymetrów długości.
Choroba ta dotyka ludzi w różnym wieku, choć starsza metryka jest czynnikiem zwiększającym ryzyko wystąpienia tego problemu. Częściej też zapadają na nią kobiety. Zakrzepica to choroba bardzo poważna i zdradliwa. Określana przez lekarzy mianem cichego zabójcy, ponieważ bardzo często nie daje ona żadnych objawów, dlatego też tak często jej atak kończy się dramatycznie.
Dlaczego powstają zakrzepy?
Do głównych czynników, przez istnienie których powstają skrzepliny zalicza się zaburzenia przepływu krwi. Krwioobieg prawidłowy kontrolują zastawki naczyń krwionośnych, które uniemożliwiają jej odwrotny bieg. Dużą rolę odgrywa też praca mięśni nóg, które powodują, że krew może z powrotem płynąć ,,do góry”. Inne powody powstawania choroby to zbyt duża krzepliwość oraz urazy żył i naczyń.
1. Krzepliwość krwi
- ciąża
- zbyt mała ilość płynów, odwodnienie
- nowotwory
- niewystarczający poziom białka C i S w krwiobiegu
- palenie papierosów
- stosowanie antykoncepcji hormonalnej, sterydów
2. Uszkodzenia żył
- urazy mechaniczne spowodowane zastrzykami, kroplówkami
- zapalenie żyły
- cewnikowanie naczyń
3. Zaburzenia przepływu – zastój krwi
- całkowity brak ruchu w przypadkach pooperacyjnych, u pacjentów leżących, przy niedowładach kończyn
- długie przebywanie w pozycji siedzącej
- otyłość
Objawy zakrzepicy
Jak w przypadku wielu chorób pacjenci lekceważą pierwsze sygnały zakrzepicy. Zgłaszają się do gabinetów lekarskich już w zaawansowanym stadium. Często, takie zachowanie powodowane jest niewiedzą lub zwyczajnym strachem. Niestety, choroba nie mija jak zwykły katar, a zwlekanie z wizytą może mieć katastrofalne skutki.
Pierwszym sygnałem zakrzepicy jest ból w okolicach łydki, podudzia, zgięciu stopy. Często jest on mylony z bólem spowodowanym skurczem mięśni. Objaw zakrzepicy nie ustępuje po chwili, dodatkowo nasila się przy wykonywanych ruchach, co sprawia trudności przy poruszaniu się. Dodatkowo, pacjent boryka się z obrzękami, które umiejscowione są poniżej skrzepliny. Pojawia się też efekt silnie wypełnionych „ napuchniętych” żył. Przy zakrzepicy żyły biodrowych występuje powiększenie krwionośnych naczyń nadłonowych. Kolejnym symptomem jest podwyższona temperatura ciała, lub nawet wysoka gorączka. Inny objaw świadczący o zakrzepicy to zaczerwienienie skóry oraz uczucie pieczenia, gorąca. Zdarza się, że choroba przebiega bez jednoznacznych symptomów. Wtedy najczęściej pacjent dowiaduje się o niej przypadkowo.
Diagnoza
Konieczna jest konsultacja u chirurga naczyniowego. Lekarz może przypuszczać występowanie zakrzepicy po ocenie objawów i fizycznych sygnałów, np. zmian w wyglądzie nogi. Jednoznaczne będą natomiast dokładne badania. Najczęściej wykonuje się test przeprowadzony zgodnie ze skalą Wellsa oraz badania laboratoryjne takie jak D-dimery, koagulogram jak również ambulatoryjne, np. USG oraz RTG nogi.
Jak leczyć?
Proces wychodzenia z choroby jest długi, nawet do 10 miesięcy. Po stwierdzeniu zakrzepicy istotna jest odpowiednia terapia. Na początku leczenia jednym z zleceń lekarza jest utrzymywanie pozycji leżącej z uniesioną kończyną, aby uniknąć oderwania się skrzepu. Ważnym elementem przeznaczonym do codziennego stosowania są podkolanówki uciskowe.
Docelowa terapia uzależniona jest od ulokowania zakrzepu. Może być ona prowadzona bez konieczności leczenia szpitalnego. Pacjent przyjmuje leki przeciwzakrzepowe, które mają na celu niedopuszczenie do powstania zatoru płucnego oraz blokowanie tworzenia się nowych skrzepów. Leki przyjmuje się w postaci zastrzyków jak również tabletek doustnych. Środki te maja zmniejszyć gęstość krwi oraz działać ochronnie na ścianki naczyń krwionośnych. Operacyjne usuwanie skrzeplin wykonuje się rzadko, ponieważ zabiegi tego typu są jedną z przyczyn powstawania zakrzepów. Są one jednak koniecznością kiedy pacjent ma wyraźne uwarunkowania genetyczne do choroby, a jej stadium jest zaostrzone. Do żyły zakłada się wtedy specjalną, wykonaną ze stali nierdzewnej blokadę, której zadaniem jest niedopuszczenie do powstania zatoru płucnego (powstaje on na skutek zatkania tętnicy przez oderwany skrzep).